Ayni kunlarda Vena shahrida Ishlatib bo‘lingan yoqilg‘i va radioaktiv chiqindilar bilan muomalada bo‘lish xavfsizligi bo‘yicha Birlashgan Konvensiyaning navbatdagi Kelishuv tomonlari 8-yig‘ilishi bo‘lib o‘tmoqda.
Unda O‘zbekiston Respublikasi delegatsiyasi ham ishtirok etmoqda. Bu haqda Sanoat, radiatsiya va yadro xavfsizligi qo‘mitasi departament boshlig‘i o‘rinbosari Oybek Muhammedjonov quyidagilarni ma’lum qildi:
– O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Sanoat, radiatsiya va yadro xavfsizligi qo‘mitasi boshchiligidagi “O‘zatom” agentligi, O‘zFA Yadro fizikasi instituti va “Navoiyuran” davlat korxonasi vakillaridan iborat O‘zbekiston Respublikasi delegatsiyasi Vena shahrida o‘tkazilayotgan Ishlatib bo‘lingan yoqilg‘i va radioaktiv chiqindilar bilan muomalada bo‘lish xavfsizligi to‘g‘risidagi Birlashgan Konvensiyaning (1997 yil 5 sentyabr, Vena) navbatdagi Kelishuv tomonlari 8-yig‘ilishida qatnashmoqda.
Shu yilning 17 mart kuni Xalqaro atom energiyasi agentligi (XAEA) shtab-kvartirasida o‘z ishini boshlagan mazkur yig‘ilishda O‘zbekiston o‘zining uchinchi Milliy hisobotini taqdim etdi. Bu hisobot mamlakatning yadro xavfsizligi bo‘yicha xalqaro standartlarga sodiqligini tasdiqlaydi. O‘zbekiston 2008 yilda mazkur Konvensiyaga qo‘shilgan bo‘lib, 2009 yildan rasman uning majburiyatlarini bajara boshlagan.
Ta’kidlash joizki, Birlashgan Konvensiya ishlatilgan yadro yoqilg‘isi va radioaktiv chiqindilar bilan xavfsiz muomalada bo‘lish hamda ularning hosil bo‘lishidan to yo‘q qilinishgacha bo‘lgan jarayonda xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha global miqyosdagi yagona yuridik majburiy xalqaro-huquqiy hujjat hisoblanadi.
Yig‘ilish davomida O‘zbekiston Milliy hisoboti Buyuk Britaniya, Chexiya, Kanada, Ukraina, AQSH, Rossiya Federatsiyasi, Xitoy, Germaniya kabi yadro energetikasi sohasida katta tajribaga ega mamlakatlar vakillari ishtirokida muhokama qilindi. Hisobotda ishlatib bo‘lingan yoqilg‘i va radioaktiv chiqindilar bilan muomalada bo‘lish, radiatsiyaviy xavfsizlik, atom energiyasidan foydalanish va ushbu sohalardagi litsenziyalash masalalariga urg‘u berildi.
O‘zbekiston tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlar orasida ilmiy tadqiqot reaktori IIN-3M “FOTON”dan suyuq yadro chiqindilarini chiqarib yuborish bo‘yicha amalga oshirilgan muvaffaqiyatli ishlar ham bor. Shuningdek, Chorkesar va Yangiobod kabi ilgargi uran konlarida olib borilayotgan ekologik qayta tiklash ishlari va kelajakdagi xavflarni kamaytirishga qaratilgan tashabbuslar ham qayd etildi.
Bundan tashqari, O‘zbekistonning yadro xavfsizligi sohasida malakali mutaxassislar tayyorlash borasidagi ishlariga ham e’tibor qaratildi. Toshkent shahridagi “Moskva muhandislik-fizika instituti” milliy tadqiqot yadro universiteti filiali va boshqa oliy ta’lim muassasalari bilan hamkorlikda kadrlar tayyorlash dasturlari amalga oshirilmoqda.
Mamlakatimizning mazkur xalqaro konferensiyada ishtiroki mamlakatning yadro xavfsizligi bo‘yicha xalqaro hamjamiyatga integratsiya qilinishi yo‘lidagi muhim qadamlardan biri hisoblanadi. Bu esa davlatning yadro energetikasi va radiatsiya xavfsizligi sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirishga, shuningdek, yadro chiqindilari bilan bog‘liq xavflarni kamaytirishga bo‘lgan qat’iy intilishini namoyon etadi.
Shuningdek, O‘zbekistonning Konvensiyadagi ishtiroki XAEA va boshqa xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik aloqalarini mustahkamlashga xizmat qiladi. Bu jarayon radiatsiya xavfsizligi sohasidagi yangi tajribalarni o‘rganish va milliy qonunchilikni takomillashtirishga yordam berishi kutilmoqda. Taqdim etilgan hisobot va muhokamalardagi faol ishtirok esa mamlakatning yadro xavfsizligi sohasida xalqaro standartlarga muvofiq ish olib borishga tayyorligini tasdiqlaydi.
Eslatib o‘tamiz, mazkur yig‘ilish 28 mart kuni o‘z ishini yakunlaydi.
Nasiba Ziyodullayeva, O‘zA
